Phát ngôn gây tranh cãi của Jennifer Lawrence cho thấy điều gì?

"Tôi nhớ khi đóng The Hunger Games, chưa từng có nhà sản xuất nào chọn phụ nữ vào vai chính phim hành động vì họ biết cách đó không hiệu quả. Bởi, chúng tôi được bảo rằng khán giả nam và nữ có thể đồng cảm với nam chính, nhưng khán giả nam không thể đồng cảm với nữ chính".

Phát ngôn của Jennifer Lawrence trong cuộc phỏng vấn với Variety ngày 7/12 mang 2 tầng nghĩa, và câu đầu tiên là sự bổ trợ ngữ nghĩa cho câu phía sau. Tuy nhiên, đa phần công chúng chỉ vin vào ý đầu để chỉ trích khi minh tinh gián tiếp khẳng định mình là "phụ nữ đầu tiên đóng chính phim hành động".

Khi đem ra mổ xẻ, Franklin Leonard - nhà sản xuất và người sáng lập The Black List, nền tảng dành cho các nhà văn viết phim và truyền hình - nhận định dù lời khẳng định của Lawrence không đúng, nữ diễn viên đã phản ánh chuẩn xác vấn đề lớn hơn: Định kiến về giới ở Hollywood.

Minh tinh từng giành giải Oscar sau đó cũng giải thích rằng chia sẻ của cô nhằm thổi bay định kiến cũ kỹ, những lời bàn tán sai lệch mà mọi người từng nghe về việc nữ giới đi đóng phim.

Với Lawrence, định kiến về giới vẫn tồn tại.

"Phụ nữ im lặng và cười trừ ở Hollywood"

Đây không phải lần đầu Jennifer Lawrence thẳng thắn chia sẻ quan điểm về vấn đề bất bình đẳng, theo Hollywood Reporter. Cô cũng chẳng phải người tiên phong, nhưng là ngôi sao giúp phong trào đòi quyền lợi cho phụ nữ được khếch đại rộng khắp.

Còn nhớ vào năm 2014, khi Sony Pictures bị hacker tấn công và để lộ hàng loạt email trao đổi nội bộ của hãng phim, Lawrence đã rất tức giận khi biết mình được trả lương thấp hơn nhiều so với bạn diễn nam.

"Tôi thực sự sốc, nhưng cũng may không làm trò điên tại đó (trụ sở của Sony). Tôi đã từ bỏ việc thương thuyết vì hiểu điều đó cũng bằng thừa. Tôi chỉ ngẩng cao đầu và nói không với bất bình đẳng", minh tinh nhấn mạnh sau khi biết mình nhận cát-xê ít hơn hẳn Jeremy Renner, Christian Bale và Bradley Cooper.

Amy Pascal - cựu Chủ tịch của Sony - châm ngòi nổ cho làn sóng phẫn nộ khi tuyên bố thẳng thừng rằng "diễn viên nữ có thù lao thấp hơn diễn viên nam vì không biết đòi hỏi". Jessica Chastain cảm thấy bị xúc phạm bởi phát ngôn này. Nhưng thay vì chỉ trích, minh tinh chọn cách đàm phán trực tiếp với các nhà sản xuất mời cô đóng phim. "Khi tham gia vào quá trình chế tác, tôi muốn chắc chắn diễn viên nam không kiếm được gấp 4 lần lương của tôi. Nếu điều đó xảy ra, tôi không cần công việc này nữa", cô đanh thép nói.

Lương bổng cũng là vấn đề Emma Watson từng rất bức xúc. Khoảnh khắc duy nhất mà sao Harry Potter chờ đợi là khi phụ nữ được trả lương giống nam giới cho cùng một công việc. Nhưng nhìn vào thực tế, có lẽ Watson phải chờ đến khi cô 75 tuổi, thậm chí 100 tuổi.

Còn đối với Jessica Alba, ở tất cả lĩnh vực, sự bất công luôn nghiêng về phái yếu, nhưng nặng nề nhất là trong cách vận hành của ngành công nghiệp giải trí - nơi sao nam luôn được ưu ái quá mức.

Sienna Miller hồi tưởng trong một lần đóng phim, cô được trả chưa đến một nửa số tiền của diễn viên nam. Tệ hơn nữa, Amanda Seyfried gây sốc khi tiết lộ với The Sunday Times rằng có thời điểm thù lao của sao nam gấp 9 lần của cô, dù cả 2 cùng đóng vai chính và nổi tiếng như nhau.

Theo thống kê năm 2018 của Insider, tổng thu nhập của diễn viên nữ thấp hơn diễn viên nam khoảng 40%. Đơn cử như Scarlett Johansson là nữ diễn viên được trả lương cao nhất năm đó với 40,5 triệu USD. Còn George Clooney đứng đầu danh sách diễn viên nam có thu nhập cao nhất, với 239 triệu USD. Mức chênh lệch khoảng 198,5 triệu USD.

Giải Oscar của năm 2019 nhận phản ứng gay gắt từ dư luận vì loại bỏ các nữ đạo diễn trong hạng mục Đạo diễn xuất sắc, mặc cho các bộ phim như Little Women - Greta Gerwig, Portrait of a Lady on Fire - Lulu Wang’s đều nhận được nhiều lời khen ngợi.

Nghiên cứu được công bố vào tháng 1/2020 bởi Đại học Nam California làm rõ hơn về thực trạng phân biệt đối xử trong ngành phim ảnh. Theo đó, trong tổng số 1.300 phim có doanh thu hàng đầu được phát hành ở Mỹ từ năm 2007 đến 2019, chỉ có 4,8% đạo diễn là phụ nữ.

Trả lời phỏng vấn hồi tháng 3, Cameron Diaz kể vấn nạn diễn viên nữ bị đối xử bất công, bóc lột nặng nề dễ thấy ở thập niên 1990 đến 2000. Nó vẫn tồn ở bối cảnh ngày nay nhưng theo những hình thức lặng lẽ hơn.

Diaz chia sẻ việc im lặng và cười trừ đã giúp sự nghiệp của cô “bình an vô sự”. Thời đó, cô nói diễn viên nữ chỉ biết động viên, an ủi nhau vì họ thừa hiểu định kiến không thể xóa nhòa trong một sớm, một chiều.

Nhưng hiện tại, quan điểm của phụ nữ đã thay đổi.

Cuộc chiến giành lại cán cân bình đẳng

Hiệu ứng cánh bướm từ sự trỗi dậy của một vài gương mặt tiêu biểu đã khiến Hollywood ngày càng trở nên biến động, khi dần có nhiều diễn viên nữ lên tiếng vạch trần góc khuất của kinh đô điện ảnh.

Từ #MeToo đến Time's Up, nay, họ đứng lên đấu tranh đòi bình đẳng ở lãnh địa do nam giới thống trị. Nếu một phụ nữ lên tiếng sẽ dễ rơi vào quên lãng nhưng nếu nhiều người cùng kề vai sát cánh thì đó lại là cục diện hoàn toàn khác. Năm 2017 đã chứng kiến sự thay đổi phần nào cục diện.

Theo Hollywood Reporter, Wonder Woman (2017) là phim nữ siêu anh hùng đầu tiên được làm ra sau hơn một thập kỷ ở thời điểm đó, và nằm trong top 3 phim có doanh thu nội địa cao nhất năm. Chưa kể, đây còn là công trình với sự hợp sức của hai người phụ nữ góp phần vực dậy cả vũ trụ siêu anh hùng DCEU.

Ngoài ra, hai phim có doanh thu cao trong năm 2017 đều có nhân vật nữ là chủ đạo, đó là Star Wars: The Last Jedi (1,333 tỷ USD) và Beauty and the Beast (1,263 tỷ USD).

Tiếng nói của phụ nữ không còn bị xem thường hoàn toàn như trước. Theo Insider, Robin Wright từng đe dọa nhà sản xuất House of Cards rằng nếu không trả lương xứng đáng với công sức của mình, nữ diễn viên sẽ công khai sự thật Kevin Spacey đã được ưu ái quá mức. Kết quả, minh tinh nhận được cát-xê 500.000 USD cho mỗi tập phim. Trước đó, cô chỉ kiếm 420.000 USD/tập.

Emmy Rossum từ chối tham gia phần 8 của loạt phim Shameless cho đến khi cô được nâng lương lên mức tương đương William H. Macy. Chia sẻ trên Insider, diễn viên sinh năm 1986 nói nam đồng nghiệp đã tạo động lực cho cô lên tiếng đòi bình đẳng. Về phía H. Macy, anh phát biểu về bạn diễn: "Vâng, cô ấy xứng đáng được như vậy và nhiều hơn thế nữa".

Tháng 12/2019, Kristen Stewart được Hiệp hội phê bình Hollywood (HCA) vinh danh là Nữ diễn viên của thập kỷ. HCA nhận định cô diễn xuất gây ấn tượng trong các tác phẩm như Seberg, Personal Shopper, Clouds of Sils Maria, The Runaways, và Charlie's Angels.

Tuy nhiên, nhiều người phản đối danh hiệu này và cho rằng đáng ra vinh dự nên thuộc về cá nhân khác.

Minh tinh Twilight phản pháo lại những người chê trách mình: “Phụ nữ buộc phải làm việc cật lực hơn để được lắng nghe, được lưu tâm. Hollywood phân biệt giới tính một cách ghê tởm. Thật khó chịu, thật điên rồ”.

Câu chuyện phân biệt giới tính luôn là đề tài gây nhức nhối giới nghệ thuật. Có nhiều lý do để công chúng trông đợi vào những bước đổi thay của Hollywood trong nhiều năm tới, với nhiều nỗ lực cân bằng bình đẳng giới, tôn trọng tiếng nói nữ quyền. Tuy nhiên, để giải quyết thỏa đáng lối định kiến cũ kỹ này không phải trong vòng vài ngày, hoặc vài tháng, mà là cả quá trình thật dài.