Ông Putin ca ngợi trùm Wagner

"Về thảm kịch rơi máy bay, tôi muốn gửi lời chia buồn chân thành tới gia đình tất cả nạn nhân", Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết trong phát biểu trên truyền hình hôm nay, đề cập đến vụ rơi máy bay ở tỉnh Tver, miền tây Nga, ngày 23/8. "Thông tin ban đầu cho thấy trên máy bay có thành viên Wagner, những người đã đóng góp cho cuộc chiến của chúng ta ở Ukraine. Chúng tôi biết và sẽ luôn ghi nhớ điều này".

Đây là lần đầu tiên ông Putin lên tiếng sau khi chiếc Embraer Legacy 600 chở 10 người rơi tại tỉnh Tver khi đang từ thủ đô Moskva tới thành phố St. Petersburg, khiến toàn bộ người trên khoang thiệt mạng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu tại Moskva ngày 24/6. Ảnh: AFP

Cơ quan Hàng không Liên bang Nga cho biết Yevgeny Prigozhin, ông chủ tập đoàn quân sự tư nhân Wagner, có tên trong danh sách hành khách, nhưng không xác nhận trùm Wagner đã thiệt mạng hay chưa.

"Tôi quen biết Prigozhin rất lâu rồi, từ đầu những năm 1990. Số phận ông ấy có nhiều trắc trở và bản thân cũng từng mắc phải những sai lầm nghiêm trọng. Song ông ấy đã nỗ lực để gặt hái được kết quả cho mình. Prigozhin là người giỏi giang, cũng là một doanh nhân tài ba", ông Putin nói, nhưng cũng không đề cập rõ đến số phận của Prigozhin sau sự việc.

Ông Putin cho hay Prigozhin từng làm việc ở Nga cũng như châu Phi trong lĩnh vực dầu khí, kim loại quý và đá quý. Theo Tổng thống Nga, trùm Wagner vừa trở về từ châu Phi vào ngày 23/8 và đã gặp một số quan chức Nga.

Ông nói thêm rằng cuộc điều tra chính thức về sự việc sẽ mất nhiều thời gian, nhưng sẽ phải chờ kết luận của các điều tra viên về những gì đã xảy ra.

Trùm Wagner phát biểu tại làng Paraskoviivka, Ukraine ngày 3/3. Ảnh: Reuters

Trước đó, lãnh đạo, quan chức một số nước phương Tây cũng đã lên tiếng về vụ rơi máy bay được cho là chở trùm Wagner. Tổng thống Mỹ Joe Biden nói rằng ông "không có đủ thông tin về những gì đã diễn ra, nhưng không ngạc nhiên trước sự việc".

Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock cho rằng thông tin về Prigozhin trong vụ rơi máy bay là "chưa rõ ràng", còn phát ngôn viên chính phủ Pháp ra tuyên bố cho biết "có những nghi ngờ hợp lý" về nguyên nhân vụ tai nạn máy bay.

Chính phủ Anh cho hay đang theo dõi sự việc và nhấn mạnh nên "tránh vội kết luận", trong khi Tổng thống Litva nhận định sự việc liên quan đến người đứng đầu Wagner sẽ không làm thay đổi nhiều tình hình an ninh khu vực.

Truyền thông phương Tây cũng đưa thông tin trái chiều về sự việc. Reuters ngày 24/8 dẫn lời hai quan chức Mỹ giấu tên cho biết Washington nhận định một quả tên lửa phòng không được phóng từ bên trong lãnh thổ Nga nhiều khả năng đã bắn hạ chiếc máy bay. Trong khi đó, Wall Street Journal dẫn thông tin độc quyền từ các quan chức giấu tên của chính phủ Mỹ cho hay một quả bom phát nổ trên khoang hoặc hình thức phá hoại nào đó đã khiến máy bay gặp nạn, không phải do tên lửa phòng không.

Prigozhin, 62 tuổi, từng phải ngồi tù 9 năm với tội danh trộm cướp vặt trong thập niên 1980. Sau khi ra tù, ông hoàn lương và mở cửa hàng bán xúc xích ở St. Petersburg. Prigozhin mở quầy xúc xích trong một chuỗi siêu thị và cuối cùng lập nhà hàng cùng công ty phục vụ ăn uống mang tên Concord, ký nhiều hợp đồng với các cơ quan chính phủ Nga.

Ông thành lập công ty quân sự tư nhân Wagner năm 2014 và có ảnh hưởng ngày càng lớn trong chính trường Nga. Wagner sau đó mở rộng địa bàn hoạt động tới châu Phi và đóng vai trò quan trọng trong chiến dịch chiếm thành phố Bakhmut ở miền đông Ukraine.

Tuy nhiên, mâu thuẫn giữa Prigozhin với các lãnh đạo Bộ Quốc phòng Nga ngày càng lớn do những tranh cãi về việc cung cấp đạn dược trong chiến dịch tấn công Bakhmut. Trùm Wagner ngày 24/6 dẫn quân vào lãnh thổ Nga, yêu cầu giao Bộ trưởng Quốc phòng Sergey Shoigu và Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov để "đòi công lý".

Tổng thống Puitn gọi cuộc nổi loạn của Wagner là hành vi phản quốc và tuyên bố sẽ trừng phạt nghiêm khắc những người liên quan. Tuy nhiên, Prigozhin sau đó được miễn tố theo thỏa thuận chấm dứt nổi loạn và chuyển hoạt động sang Belarus.

Trùm Wagner sau đó trở nên kín tiếng trước truyền thông, dù vẫn quay lại Nga và từng xuất hiện tại hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi hồi cuối tháng 7. Giới quan sát cho rằng vụ nổi loạn thất bại là dấu chấm hết cho mọi tham vọng chính trị của Prigozhin ở Nga.