Nhật thua đắng Mỹ trong trận Vịnh Ormoc

Sau khi kiểm soát thành công vùng biển của hải quân ở chiến trường Tây Thái Bình Dương vào giữa năm 1944, quân Đồng Minh quyết định tấn công quần đảo Philippines bằng cuộc đổ bộ lên bờ phía đông đảo Leyte từ vịnh Leyte ngày 20/10.

Thành phố Ormoc nằm bên bờ biển vịnh Ormoc, phía tây đảo Leyte, là hải cảng chính của đảo. Đây cũng là điểm đến cuối cùng của các tàu hộ tống. Tướng Mỹ Douglas MacArthur nhận định, chiếm được Leyte sẽ mở màn cho các chiến dịch sau này trên đảo Luzon.

Phía Nhật cũng biết rõ quyền kiểm soát Philippines là vấn đề sống còn vì nếu để mất nơi này, họ sẽ dễ dàng bị quân Đồng Minh cắt đứt đường nối giữa chính quốc và nguồn nhiên liệu quan trọng tại Borneo. Do vậy, Hải quân Nhật tập hợp các hạm đội và tổ chức tấn công, dẫn đến trận chiến vịnh Leyte từ ngày 23 đến 26/10.

Trong cuộc giao chiến, Nhật đã tiêu diệt một lực lượng đáng kể các tàu của Mỹ.

Với chiến tích đó, Tướng Tomoyuki Yamashita - chỉ huy quân Nhật ở Philippines – nghĩ hải quân Mỹ đã chịu tổn thất nghiêm trọng nên quân Đồng Minh sẽ dễ bị tấn công. Do vậy, ông ta chủ động tăng cường củng cố lực lượng trên đảo Leyte. Trong thời gian giao chiến, quân Nhật có 9 đoàn tàu hộ tống chuyên chở khoảng 34.000 lính của các sư đoàn 1, 8, 26, 30, và 102.

Tuy nhiên, các tàu hải quân của họ ở ngoài liên tục hứng chịu những cú tấn công "thần phong" của quân đội Nhật, dẫn đến thiệt hại tàu khu trục USS Ward (DD-139) và USS Mahan (DD-364).

Việc giải mã tin tức tình báo nhờ hệ thống Purple đã báo cho quân Đồng Minh nắm được một sự tập trung bất thường với số lượng lớn tàu Nhật xung quanh đảo Leyte. Lúc đầu Mỹ tưởng đây là một cuộc sơ tán khẩn cấp của đối phương, nhưng trong tuần đầu tiên của tháng 11, họ nhận ra quân Nhật đang ra sức củng cố và chi viện cho căn cứ trên đảo Leyte. Do vậy, hải quân Mỹ đã ra tay ngăn chặn kịp thời, góp phần không nhỏ vào thắng lợi cuối cùng của cuộc chiến trên bộ.

Số liệu tổn thất cuối cùng của hai bên tại vịnh Ormoc là: Mỹ — 3 tàu khu trục và 1 tàu cao tốc; Nhật — 6 tàu khu trục, 20 tàu vận tải loại nhỏ, 1 tàu ngầm, 1 tàu tuần tiễu và 3 tàu hộ tống.