Nhận diện, điều trị và phục hồi da bị tổn thương vì kem trộn

Biểu hiện của da bị nhiễm corticoid có thể được chia thành 5 cấp độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng:

Cấp độ 1: Đây là mức độ nhẹ nhất của tình trạng nhiễm độc, có thể người mắc chưa cảm nhận được rõ rệt những dấu hiệu. Đôi khi sẽ nhầm lẫn với các vấn đề khác của da. Thông thường, người nhiễm corticoid chỉ cảm thấy ngứa nhẹ trên da ở giai đoạn này.

Cấp độ 2: Tình trạng của da đã trở nên nặng hơn. Da xuất hiện mụn nước và lan khắp mặt. Sau đó, những mụn nước này sẽ vỡ ra, dẫn đến nhiễm trùng da.

Cấp độ 3: Là giai đoạn giãn mạch máu dưới da. Người bệnh luôn cảm thấy nóng trên da, đặc biệt là lúc tiếp xúc với ánh nắng hoặc ở gần khu vực có nhiệt. Mặt bị sưng phù do trong da tích tụ nhiều nước và mủ, có cảm giác đau dữ dội hơn.

Cấp độ 4: Tình trạng da tích tụ nước và mủ diễn biến nặng hơn. Ngoài ra, người bệnh sẽ cảm nhận được sự nóng, bỏng rát nhiều hơn và liên tục hơn trước kia.

Cấp độ 5: Đây là cấp độ nặng nhất của bệnh, được đặt tên là giai đoạn viêm da kíc‌h thí‌ch. Lúc này những mụn nước và mủ đã bắt đầu bong tróc và rỉ ra bên ngoài, cảm thấy đau nhức kinh khủng. Da có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, thậm chí hoại tử.

Các thể viêm da do corticoid

Thể khô da bong tróc: Đây là thể nhẹ, nhiễm corticoid loại độc tính thấp, dùng thời gian ngắn, pha trộn nồng độ thấp: da khô sần từ nhẹ đến vừa không quá nặng, có ngứa; không có sẩn; không đỏ da; không nóng rát da; thời gian hồi phục nhanh trong vòng 1-2 tháng điều trị.

Thể viêm da kíc‌h thí‌ch: Đây là thể rất nặng và cấp tính do dùng các loại corticoid mạnh và độc tính cao. Biểu hiện bằng triệu chứng: đỏ da, kèm theo nóng rát; ngứa da; da khô bong tróc dày từng mảng sần sùi; nổi sẩn đỏ, mụn nước; mụn nước vỡ da tiết dịch vàng và nguy cơ nhiễm trùng da.

Thể viêm da tăng tiết nhờn và nổi mụn: Đây là thể viêm da dai dẳng kéo dài, có thể đến cả năm: da nhờn nhiều và da trông bẩn; da nổi mụn đầu trắng, đầu đen nhiều khi ngừng dùng kem; da có mụn viêm, mụn mủ; da nhiều sẹo lõm và sẹo thâm...

Thể đỏ da giãn mạch kéo dài: Đây là thể nặng dai dẳng do bôi corticoid là dexamethasone dạng thuốc nguyên chất không pha trộn trong thời gian dài vài năm trở lên: da đỏ nóng rát phừng phừng; đỏ da càng tăng khi vận động mặt, vận động c‌ơ th‌ể, khi xúc động, khi gặp nhiệt hoặc hó‌a chấ‌t; tình trạng giãn mạch đỏ da lặp lại nhiều cơn trong ngày, kèm theo cảm giác sưng phù ở mặt, căng tức bên dưới da, châm chích, ngứa như kiến bò...

Thể viêm da dạng phồng rộp: Đây là thể nặng, cấp tính còn gọi thể hội chứng Steven Johnson (hội chứng hoại tử nông da do nhiễm độc) do nhiễm corticoid độc tính cao trên cơ địa dị ứng bẩm sinh. Biểu hiện gồm: da nổi những phồng nước như phỏng ngày càng nhiều; có thể bị nhiễm trùng những phồng nước biến thành túi mủ; phồng nước vỡ đau nhức, nóng rát; phồng nước khô, da lột sạch để lại tình trạng sẩn hay đỏ da kéo dài; sau đó da bị xạm thâm sau viêm.

Dấu hiệu da nhiễm corticoid.

Các bước điều trị và phục hồi da

Da nhiễm corticoid hoàn toàn có thể cải thiện được, nhưng mức độ phục hồi của da còn phụ thuộc vào sức khỏe cũng như tình trạng da của từng người. Hơn thế, người bệnh phải rất kiên trì và cẩn trọng. bệnh sẽ có thể chữa trị hoàn toàn nếu được phát hiện từ sớm và người bệnh thực hiện đúng theo quy trình chữa trị.

Các bước dưới đây chỉ áp dụng cho trường hợp dùng kem trộn dưới 1 năm, thời gian dùng càng ít thì khả năng chữa khỏi và phục hồi càng cao. Trường hợp dùng kem có chứa corticoid lâu hơn thì phải theo phác đồ điều trị riêng của chuyên khoa da liễu. 

Giảm và giãn cách tần suất sử dụng sản phẩm chứa corticoid: Nguyên tắc là phải cai từ từ để da kịp thích ứng, nên hạn chế việc thoa kem và giảm dần thời lượng bôi, cho đến khi ngừng hẳn. Thời gian cho mỗi đợt giảm số lần bôi là khoảng 1-2 tuần. Nếu ngưng bôi đột ngột thì da sẽ trở nên xấu hơn, nổi nhiều mụn hơn, ngứa, khô, rất khó chịu.

Bạn có thể dùng thuốc trị mụn, nhưng phải theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không đi spa nặn mụn, sẽ rất dễ bị rỗ mặt. Nên để mụn tự vỡ và gảy nhẹ nhàng. Không uống thêm bất cứ loại thuốc kháng sinh hay thuốc trị mụn, vì phát hết đợt mụn này nó sẽ lên đợt khác.

Chăm sóc và bảo vệ da thật kỹ trong quá trình điều trị: Bảo vệ da là bước hỗ trợ chữa trị rất cần thiết. Bởi trong quá trình điều trị, da trở nên rất yếu và nhạ‌y cả‌m, những vết bong tróc và mụn nước dày đặc. Nếu không cẩn thận và bảo vệ da thật kỹ, vi khuẩn sẽ dễ dàng xâm nhập, khiến da bị nhiễm trùng. Điều này cản trở quá trình tái tạo và làm lành vết thương, nếu nặng hơn sẽ khiến da bị hoại tử.

Nên dùng sữa rửa mặt dành riêng cho da mụn - nhạ‌y cả‌m, thường có dạng kem sữa không bọt hoặc tạo bọt rất nhẹ, có pH thân thiện với da (trong khoảng từ 5.0 đến 6.0) để tránh gây khô da, dùng 2 lần/ngày vào sáng và tối. Không được dùng sữa rửa mặt kiềm dầu, tạo nhiều bọt hay có hạt vì dễ khiến da dễ bị kích ứng.

Nếu da đã quá yếu, nổi gân máu, da bong tróc ngứa ngáy khó chịu thì hàng ngày nên dùng nước muối sin‌ּh l‌ּý natri clorid 0.9% để rửa mặt. Muối có tác dụng giảm viêm, giảm ngứa, sát khuẩn, loại bỏ da chết...

Điều cơ bản nhất đó chính là sử dụng kem chống nắng, che chắn thật kỹ mỗi khi ra ngoài hoặc ở trong môi trường nhiều bụi bẩn. Sản phẩm kem chống nắng, dưỡng da mà bác sĩ khuyên nên dùng là những loại dành riêng cho da nhạ‌y cả‌m, chỉ số SPF 30-50.

Thải độc cho da: Nên đun lá trà xanh uống hàng ngày thay nước lọc, rồi lấy nước trà đó rửa mặt. Trà xanh kháng khuẩn, trị mụn và thải độc rất tốt. Có thể thay trà xanh bằng cách uống nước diếp cá hoặc nước chanh không đường, hoặc uống loại trà thải độc (detox tea), hoặc trà thuốc mát gan thải độc.

Ngoài ra, bạn cũng nên xông hơi 1-2 lần mỗi tuần để đẩy hết tạp chất trong da và làm thông thoáng lỗ chân lông. Nên dùng tía tô + kinh giới + ngải cứu, hoặc sả + gừng, nếu cầu kỳ thì thêm nhúm muối và nửa quả chanh... Tất cả cho vào nồi đun sôi rồi bắc ra ngồi cùng nồi trùm chăn hoặc khăn tắm lớn trong khoảng 15 phút hoặc đến khi không còn hơi nóng bốc lên.

Dưỡng da phục hồi bằng mặt nạ: Mỗi tuần đắp mặt nạ 1-2 lần bằng tinh bột nghệ + mật ong + sữa chua (hoặc sữa tươi). Ngoài ra có thể dùng mặt nạ dưa leo, khổ qua, cà chua, trà xanh... Da đang yếu không nên để mặt nạ trên mặt quá lâu, chỉ để 5-10 phút. Còn nếu da đang quá mỏng và yếu rồi thì bỏ qua luôn việc đắp mặt nạ, vì các hạt bột có thể khiến làn da mỏng bị tổn thương hơn.