Nga - Thổ bắt đầu Chiến tranh Lạnh địa - chính trị và kinh tế

Lãnh đạo tập đoàn dầu khí Eni (Ý - một trong những đơn vị mua khí) lập tức nói dự án này “chết từ trong trứng nước”.

Chính phủ Nga nêu cuộc đàm phán bị hoãn “vì tình hình chính trị ở TNK”. Nhưng ngày 2.12, Thứ trưởng quốc phòng Nga  Anatoly Antonov cáo buộc TNK mua dầu lậu của quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS.

Cuối tháng 11, ông Putin cũng tố cáo quân đội TNK “bảo kê” IS hoạt động “tự tung tự tác”.  

Trên thực tế, cuộc đàm phán lâm bế tắc từ trước vụ TNk bắn rơi máy bay Nga. Hồi tháng 10, Tập đoàn dầu khí nhà nước Nga Gazprom nói, rằng sẽ giảm một nửa nguồn khí bơm vào Turkish Stream, để chuyển chúng qua một tuyến khác vốn không chảy qua TNK.

Vấn đề là Gazprom chỉ có thể sử dụng tuyến ống này cho các dự án dưới Biển Đen. Họ sẽ phải "ôm" số ống thép trong kho, chờ căng thẳng Nga-Thổ hạ nhiệt.  

Gazprom cũng đối mặt với những hệ lụy tài chính. Nhà phân tích Valery Nesterov của ngân hàng Sberbank (Nga) nói Gazprom đã chi từ 12 đến 14 tỉ USD cho Turkish Stream cùng tuyến ống dẫn khí South Stream vốn đã bị hủy hồi năm ngoái, do có sự phản đối của EU.  

Những câu hỏi cũng được đặt ra, đối với dự án ống dẫn khí Nord Stream từ Nga qua Đức. 10 chính phủ châu Âu đã công bố thư ngỏ, nói dự án này va chạm quyền lợi EU, có nguy cơ gây bất ổn cho Ukraine.  

Ông Nesterov nói: “Một lần nữa, Gazprom xây một tuyến ống dẫn khí vốn có thể không được sử dụng”.

Nga hiện là một những nước sản xuất ống thép lớn thứ nhì thế giới (sau Trung Quốc) và mỗi năm có thể sản xuất hơn 3 triệu tấn ống có đường kính lớn dành cho các dự án năng lượng lớn.

Ông Putin thề trừng phạt kinh tế TNK nhưng không nói chi tiết. Vấn đề là quan hệ thương mại trị giá 30 tỉ USD đều quan trọng với cả Nga lẫn TNK.

Nga cần số rau-quả trị giá 4 tỉ USD mua từ TNK từ sau khi bị phương tây cấm vận, nhưng họ sẽ tìm được nguồn hàng từ các nước khác, cũng như sẽ tìm được khách hàng chịu mua số ngũ cốc trị giá 1,5 tỉ USD đã bán cho TNK hồi năm ngoái.  

Các khu du lịch nghỉ dưỡng TNK chắc chắn không cần thiết với Nga, dù năm ngoái có 3,3 triệu người Nga nghỉ hè ở đó. Nhưng với TNK, họ cần du khách Nga để có nguồn thu.

Lệnh cấm vận của Nga có thể tác động mạnh đối với TNK vốn bất ổn vì nội chiến Syria, cùng việc người Kurd đòi ly khai.

Mùa vụ của nông dân TNK sẽ mất thị trường Nga, nhân công khách sạn-nhà hàng sẽ sớm mất nguồn khách Nga. Họ sẽ cùng các đồng bào tạo thêm sức ép vào thị trường lao động TNK, trong khi chính phủ còn phải lo nuôi hơn 1 triệu người Syria tị nạn.

Tình hình sẽ càng nghiêm trọng hơn, nếu Nga ngưng cấp khí đốt, mặt hàng chính trong quan hệ thương mại Nga-Thổ.

Tổng thống TNK Erdogan cũng đang có bất đồng với các nguồn cung khí thay thế là Ai Cập, Saudi Arabia và các nước Vùng Vịnh, vì ông ủng hộ tổ chức Anh em Hồi giáo (Ai Cập), Iran vì ông đòi Tổng thống Syria Assad phải ra đi…

Sự trừng phạt của Nga hiện loại trừ việc cung ứng khí đốt (trị giá 20 tỉ USD) và 4 lò phản ứng hạt nhân mà Nga đồng ý đóng cho TNK với giá 20 tỉ USD.

Tuy nhiên, ông Putin luôn có hành động mạnh mẽ, nên có lẽ ông sẽ không ngần ngại hủy cấp khí đốt cho TNK, như ông đã từng nhiều lần cắt nguồn khí cho Ukraine kể từ năm 2005.

Hơn nữa, việc phương tây cấm vận Nga chẳng thể cản ông Putin nhượng bộ: ông đã ra lệnh cấm nhập số lương thực (trị giá 12 tỉ USD/năm) của các nước cấm vận Nga.

Nói cách khác, khi phải đối mặt với sự lựa chọn giữa lỗ lãi tài chính hoặc danh dự quốc gia, ông Putin luôn chọn danh dự quốc gia là trên hết.