Mỹ bác cáo buộc đưa virus ''rất giống nCoV'' từ Lào sang Vũ Hán

"Không có hoạt động nào được tiến hành ở Lào như một phần của dự án nghiên cứu hợp tác này", EcoHealth Alliance viết trên Twitter hôm 21/11, bác cáo buộc nhóm có thể đã đưa một loạt virus nguy hiểm cùng họ với nCoV từ Lào tới phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, thủ phủ tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc.

EcoHealth Alliance là tổ chức phi chính phủ có trụ sở ở New York, Mỹ, với sứ mệnh "bảo vệ con người, động vật và môi trường khỏi các bệnh truyền nhiễm mới nổi". Tổ chức này từng tiến hành các thí nghiệm trên virus ở dơi tại Trung Quốc khi nhận tài trợ từ Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH).

Tổ chức này bắt đầu thu hút sự chú ý từ tháng trước, sau khi Phó giám đốc NIH Lawrence Tabak tiết lộ EcoHealth Alliance từng thực hiện thí nghiệm trên virus với sự hỗ trợ tài chính từ NIH.

Bảo vệ canh gác bên ngoài Viện Virus học Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc trong chuyến làm việc của nhóm điều tra WHO hồi tháng 2. Ảnh: Reuters.

Tiến sĩ Anthony Fauci, cố vấn y tế Nhà Trắng, thời điểm đó khẳng định virus được nghiên cứu trong dự án của EcoHealth Alliance không thể trở thành nCoV dù có làm bất cứ điều gì, bởi giữa chúng có "sự khác biệt ở cấp độ phân tử".

Vai trò của EcoHealth Alliance tiếp tục gây tranh cãi sau khi Dự án White Coat Waste ở Mỹ công bố loạt email trao đổi giữa tổ chức này với NIH, trong đó EcoHealth Alliance bị cáo buộc đã đề xuất gửi mẫu virus thu thập được trên dơi ở Lào tới phòng thí nghiệm Vũ Hán để nghiên cứu, do quá trình xin chính phủ Mỹ tài trợ xây một phòng thí nghiệm ở Lào rất phức tạp.

Trong số những mẫu virus này được cho là có Banal-52, loại virus trên các con dơi móng ngựa từ hang động đá vôi ở phía bắc Lào có bộ gene giống nCoV tới 96,8%.

Dự án White Coat Waste cho hay các trình tự gene virus thu thập từ dơi ở Vân Nam, miền nam Trung Quốc, và Lào được lưu giữ trong cơ sở dữ liệu trực tuyến tại Viện Virus học Vũ Hán. Tuy nhiên, cơ sở dữ liệu này đã bị gỡ bỏ vào tháng 9/2019, khiến các chuyên gia không thể biết chính xác chủng virus nào đã được nghiên cứu tại phòng thí nghiệm này.

Viscount Ridley, đồng tác giả một nghiên cứu về nguồn gốc Covid-19, cho rằng các email trên củng cố sức nặng cho giả thuyết virus bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán.

"Banal-52 không đủ gần để trở thành phiên bản gốc của nCoV, nên nó vẫn chưa phải bằng chứng không thể chối cãi, nhưng khá xác đáng. Bởi vậy, virus này có thể bắt đầu từ Lào, không phải Trung Quốc", Ridley phát biểu tại Viện Kinh tế ở London tuần trước.

Tuy nhiên, EcoHealth Alliance tuyên bố các email mà Ridley trích dẫn "không cho thấy chúng tôi thu thập mẫu trên dơi ở Lào và gửi chúng đến Vũ Hán". Tổ chức này thừa nhận đã được NIH cấp phép hoạt động ở các nước Đông Nam Á, trong đó có Lào, nhưng họ cho rằng tập trung nghiên cứu tại Trung Quốc là ưu tiên cao hơn.

Ridley sau đó đăng Twitter phản bác EcoHealth Alliance. "Xin chào EcoHealth Alliance, nếu các bạn nói rằng tôi đưa ra cáo buộc không chính xác, các bạn có thể đưa ra bằng chứng chứng minh không", Ridley viết ngày 22/11. "Những người quan tâm đến nguồn gốc đại dịch như chúng tôi muốn có câu trả lời cho những câu hỏi thích đáng".

Trung Quốc liên tục phản đối giả thuyết nCoV rò rỉ từ phòng thí nghiệm, đồng thời đưa ra các giả thuyết rằng virus này có thể bắt nguồn từ nơi khác, trong đó có Mỹ. Nước này cũng nhiều lần tuyên bố nCoV có thể lây lan qua thực phẩm đông lạnh, song các nhà khoa học và giới chức cho biết tới nay không có bằng chứng xác đáng về khả năng này.