Giải mã hiện tượng một số người miễn nhiễm với Covid-19

Một trong những bí ẩn trong đại dịch mà các chuyên gia truyền nhiễm đã ghi nhận ở nhiều nơi đó là người tiếp xúc gần, ăn uống, sinh hoạt chung với F0 vẫn không bị lây nhiễm virus. Câu hỏi lớn hơn là vì sao một số người mắc Covid-19, số khác thì không.

Giáo sư miễn dịch học Danny Altmann, Đại học Imperial London, trả lời phỏng vấn của CNBC trên thực tế, khả năng lây nhiễm trong một hộ gia đình không cao như bạn tưởng.

Những người miễn nhiễm với Covid-19

Ngày càng nhiều nghiên cứu giải thích lý do một số người không bao giờ mắc Covid-19.

Tháng 1, nhóm chuyên gia tại Đại học Imperial London phát hiện những người có nồng độ tế bào T cao hơn sau khi nhiễm virus cảm lạnh thông thường ít có khả năng bị Covid-19. TS Rhia Kundu, Viện Tim và Phổi Quốc gia, Đại học Imperial, tác giả đầu tiên của nghiên cứu, cho biết việc tiếp xúc nCoV không phải lúc nào cũng dẫn đến nhiễm bệnh và họ cũng rất muốn tìm hiểu nguyên nhân.

Bà nói: “Chúng tôi phát hiện lượng tế bào T tồn tại từ trước, được tạo ra khi cơ thể nhiễm các chủng virus corona khác như cảm lạnh thông thường, có thể bảo vệ chống lại lây nhiễm nCoV”.

Tuy nhiên, vị chuyên gia cũng cảnh báo khám phá này rất quan trọng nhưng không có nghĩa nó là “lá bùa hộ mệnh” đảm bảo chắc chắn 100% bạn sẽ không bao giờ mắc Covid-19. Cách tốt nhất để bảo vệ bản thân là tiêm vaccine, thực hiện những biện pháp phòng dịch khác.

Giáo sư về ung thư học phân tử Lawrence Young, Đại học Warwick, trả lời phỏng vấn của CNBC: “Hiện tượng người không bao giờ mắc Covid-19 thu hút nhiều sự chú ý”. Dữ liệu ban đầu cho thấy những người này đã có miễn dịch tự nhiên với 20% nhiễm chủng virus corona gây cảm lạnh thông thường.

Song, cơ chế miễn dịch chéo giữa các chủng virus vẫn là ẩn số. GS Young nhấn mạnh việc tìm ra cơ chế này và nó có thể giúp giới chuyên gia mở ra hy vọng mới trong điều chế vaccine.

Chuyên gia về bệnh truyền nhiễm Andrew Freedman, Trường Y Đại học Cardiff, cho hay hiện tượng một số người miễn nhiễm với Covid-19 trong khi số khác thì không rất rõ ràng. Ông đặt giả thuyết nó có thể liên quan khả năng miễn dịch được tạo ra sau khi tiêm vaccine, lần mắc bệnh trước đó hoặc cả hai.

Theo GS Young, dù có miễn dịch chống nCoV hay không, chúng ta vẫn nên tiêm vaccine Covid-19. Một số nghiên cứu đã chỉ ra người từng mắc Covid-19 hoặc có kháng thể chống nCoV sau khi tiêm vaccine trở thành “siêu miễn dịch” với khả năng bảo vệ mạnh mẽ.

Yếu tố di truyền

Một nghiên cứu do Đại học Imperial London thực hiện trên 36 thanh niên khỏe mạnh cố tình tiếp xúc với nCoV, chỉ 50% trong số họ nhiễm bệnh. Tất cả tình nguyện viên đều được nhỏ lượng virus thấp qua đường mũi. Sau đó, các chuyên gia theo dõi họ liên tục 2 tuần.

Trong số 18 người bị nhiễm bệnh, 16 ca gặp các triệu chứng như cảm lạnh từ nhẹ đến trung bình như nghẹt mũi, chảy nước mũi, hắt hơi, đau họng.

Nhóm tác giả cho biết đây là lần đầu tiên một nghiên cứu cung cấp dữ liệu chi tiết về các giai đoạn ủ bệnh, trước và trong khi xuất hiện triệu chứng. Trong số 18 người nhiễm bệnh, thời gian trung bình từ lần đầu tiếp xúc virus đến lúc khởi phát triệu chứng là 42 giờ. Con số này ngắn hơn đáng kể so với các ước tính hiện có – trung bình là 5-6 ngày.

Sau giai đoạn này, tải lượng virus được tìm thấy trong những mẫu gạc mũi, cổ họng của tình nguyện viên tăng mạnh. Mức độ này đạt đỉnh trung bình sau 5 ngày nhiễm bệnh. Trong khi đó, con số này ở phòng thí nghiệm trung bình là 9 ngày và tối đa 12 ngày với một số người.

Phát hiện thú vị nhất là nơi có nồng độ virus cao nhất. Virus được phát hiện đầu tiên ở cổ họng và sớm hơn đáng kể so với mũi (40 giờ ở cổ họng và 58 giờ ở mũi). Song, tải lượng virus đạt mức thấp nhất cũng ở cổ họng. Trong khi đó, nồng độ tại mũi cao hơn cổ họng đáng kể, cho thấy nguy cơ virus được thải ra từ mũi cao hơn miệng.

Điều này càng khiến các chuyên gia đặt ra câu hỏi là tại sao hai người cùng mắc Covid-19 lại có phản ứng khác nhau. Một số gặp triệu chứng nặng, nguy kịch, số khác lại không có triệu chứng.

Câu trả lời có thể nằm ở gene của chúng ta.

“Đây là câu hỏi rất quan trọng”, Giáo sư miễn dịch học Danny Altmann khẳng định với CNBC.

Ông và cộng sự đã tiến hành nghiên cứu về di truyền miễn dịch và mắc Covid-19. Họ phát hiện sự khác biệt giữa hệ thống miễn dịch của người có triệu chứng và không triệu chứng.

Nghiên cứu tập trung vào các gene HLA (kháng nguyên bạch cầu ở người) khác nhau và xem xét gene này có thể ảnh hưởng thế nào đến phản ứng của một người với nCoV.

Theo GS Altman, các gene nhóm HLA rất quan trọng với việc xác định phản ứng khi một người tiếp xúc SARS-CoV-2, ví dụ người có gene HLA-DRB1*1302 có nhiều khả năng nhiễm bệnh có triệu chứng hơn.

Đây cũng là giả thuyết từng được các nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu Riken, Nhật Bản, dùng để giải thích nguyên nhân quốc gia Đông Á này có tỷ lệ tử vong do Covid-19 thấp hơn phương Tây nằm ở yếu tố di truyền.

Theo Japan Times, kết quả nghiên cứu cho thấy hệ miễn dịch của hơn một nửa dân số Nhật Bản có khả năng tiêu diệt các loại virus corona - bao gồm virus SARS-CoV-2 - tốt hơn nhờ di truyền.

Các nhà khoa học tập trung nghiên cứu một kháng nguyên bạch cầu trong cơ thể có tên HLA-A24. Kháng nguyên này được tìm thấy ở 60% dân số Nhật Bản, nhưng chỉ được tìm thấy ở khoảng 10-20% dân số châu Âu hay Mỹ.

Sự tồn tại của HLA-A24 được phát hiện có liên quan đến khả năng xác định mối nguy hại và phòng chống của hệ miễn dịch con người.

Ngoài ra, các nhà khoa học cũng nhận thấy virus cúm mùa thông thường và virus SARS-CoV-2 có sự tương đồng nhất định, qua đó chứng minh khả năng tồn tại sự “miễn dịch chéo” giữa hai loại virus.