Cựu thủ lĩnh Afghanistan muốn đàm phán với Taliban

Theo Khalid Noor, con trai Atta Mohammad Noor, người từng làm thống đốc tỉnh Balkh, liên minh sắp hình thành sẽ có tướng Abdul Rashid Dostum, thủ lĩnh kỳ cựu của cộng đồng người Uzbek tại Afghanistan, cùng một số chính trị gia kỳ cựu phản đối Taliban.

"Chúng tôi ưu tiêm đàm phán tập thể, bởi không ai trong chúng tôi đủ khả năng đơn độc giải quyết vấn đề Afghanistan. Toàn bộ cộng đồng chính trị đất nước cần được tham gia, đặc biệt là những thủ lĩnh truyền thống có quyền lực và sự ủng hộ đại chúng", Khalid Noor nói từ vị trí bí mật.

Tướng Dostum, cựu thủ lĩnh Liên minh phương Bắc chống Taliban, từng làm phó tổng thống Afghanistan và có sức ảnh hưởng lớn ở nước này. Ông từng bị cáo buộc dùng vũ lực và tra tấn để trấn áp đối thủ chính trị và phải tới Thổ Nhĩ Kỳ chữa bệnh trong thời gian dài, trước khi quay về thành phố Mazzar-i Sharif, căn cứ địa của ông ở miền bắc Afghanistan.

Tướng Abdul Rashid Dostum (mặc áo rằn ri cổ lông) gặp người dân Mazar-i Sharrif vào tháng 12/2001, sau khi giữ chức Thứ trưởng Quốc phòng Afghanistan. Ảnh: AP.

Khalid Noor, 27 tuổi, cũng từng là thành viên trẻ tuổi nhất trong đoàn đàm phán giữa chính phủ Afghanistan cũ và Taliban tại Qatar.

Cả Dostum và Noor đều phải bỏ trốn sau khi Taliban tiến vào thành phố Mazzar-i Sharif.

Việc thành lập liên minh đàm phán với Taliban cho thấy các thủ lĩnh địa phương nhiều quyền lực đang tìm cách tái xuất trên chính trường Afghanistan. Với đất nước gồm nhiều sắc tộc như Afghanistan, một tổ chức chính trị đơn độc khó cầm quyền trong dài hạn nếu không giành được đồng thuận xã hội rộng rãi.

Taliban có lẽ đã thay đổi tư duy khi trở lại Kabul lần này. Họ đã lôi kéo hỗ trợ từ người Tajik, Uzbek và một số cộng đồng thiểu số khác khi chuẩn bị tổng tiến công, không còn chỉ phụ thuộc vào người Pashtun, lực lượng ủng hộ truyền thống của họ.

Ahmad Massoud, một trong các thủ lĩnh kháng chiến chống Taliban, cũng kỳ vọng Taliban chấp nhận đàm phán xây dựng chính phủ nhiều thành phần. Lực lượng của Massous đang cố thủ tại thung lũng Panjshir ở miền bắc.

"Taliban có thể còn kiêu ngạo với chiến thắng quân sự vừa qua. Tuy nhiên, chúng tôi dự đoán họ ý thức được rủi ro với cách cầm quyền cũ", Noor nhận định.

Đại diện liên minh đàm phán thừa nhận đối thoại có khả năng thất bại. Trong trường hợp đó, nhóm thủ lĩnh đối lập sẵn sàng tiến hành phong trào phản kháng vũ trang. Noor nhấn mạnh nhóm không chấp nhận đầu hàng.

"Lịch sử đã chứng tỏ không ai có thể thống lĩnh Afghanistan bằng vũ lực. Đó là nhiệm vụ bất khả thi. Dẫu họ được quốc tế ủng hộ chăng nữa, họ sẽ thất bại", Noor nhận định.