Cuộc đời của vợ tổng thống tham nhũng nhất thế giới

Vợ chồng tổng thống Aliyev

Mehriban Aliyeva là Đệ nhất phu nhân Azerbaijan. Theo Wikileaks, bà “mặc những bộ trang phục khiêu khích nhất đến độ phụ nữ phương Tây cũng chào thua”.

Wikileaks cho biết bà bị ghi nhận “giải phẫu thẩm mỹ ở nước ngoài quá nhiều, nên dù trông rất trẻ trung, mặt bà ấy cứng đờ chẳng thể biểu lộ cảm xúc nào trên mặt, khi xuất hiện trước ống kính truyền hình, trong các bức ảnh và ở những cuộc xuất hiện trước công chúng”.

Trong tài liệu mật này, “Đệ nhất phu nhân cả trong thời trang” Aliyeva được mô tả rất “sành điệu, ý thức tốt về thời trang và táo bạo hơn bất kỳ phụ nữ nào ở Azerbaijan đông dân theo đạo Hồi. Bà mặc những bộ quần áo được xem là táo bạo cả ở phương Tây".

Khi kể chuyện bà Aliyeva cùng hai con gái ra sân bay đón “đệ nhị phu nhân Mỹ” là Lynne (vợ Phó tổng thống Mỹ Dick Cheney) hồi tháng 9.2008, mật vụ Mỹ thắc mắc “trong 3 quý bà, ai là đệ nhất phu nhân?” do cả ba mẹ con Aliyeva đều ăn mặc “bốc lửa”. Cuối cùng một nhân viên sứ quán Mỹ nói rằng “thường thì bà mẹ đứng giữa”.

Tuy là một nghị sĩ, nhưng bà Aliyeva lại không rành chính trị, theo báo cáo của sứ quán gửi về Mỹ. Ngược lại, bà rất giàu và dòng họ Pashayev của bà được xem là “một trong những gia đình giàu quyền lực nhất tại Azerbaijan nhiều dầu mỏ".

Họ kiểm soát nhiều ngân hàng, các công ty bảo hiểm, xây dựng, du lịch và hiện là nhà phân phối xe Bentley duy nhất ở Azerbaijan.

Người chị Nargis làm lãnh đạo ký túc xá chi nhánh Đại học quốc gia Lomonosov ở Baku, bố bà là lãnh đạo Học viện Hàng không quốc gia và người chú là thứ trưởng Bộ Ngoại giao Azerbaijan.

Gia đình Aliyev cũng sở hữu Nar Mobile/Azerfon, công ty viễn thông vô tuyến lớn nhất Azerbaijan, cũng là công ty độc quyền in tiền. Đối thủ Azercell không tranh được quả thầu, đi kiện về một vụ tranh chấp làm ăn khác nhưng Nar Mobile/Azerfon vẫn thắng.

Một nhà ngoại giao Mỹ nêu “trong hệ thống pháp lý Azerbaijan, người ta chỉ có thể thắng kiện nếu là bạn của chánh án hoặc được Benjamin Franklin giới thiệu”, ám chỉ tờ 100 USD.

Biệt thự “bự thiệt” trị giá 25 triệu USD

Theo OCCRP, tòa biệt thự “khủng” xây bằng gạch đỏ của gia đình Aliyev ở vùng ngoại ô thuợng lưu Hampstead Lane (bắc London, Anh)  trị giá hơn 25 triệu USD, trong khi mức lương của ông Aliyev chỉ là 230.000 USD/năm.

OCCRP cũng nêu gia đình ông dùng địa chỉ SOCAR làm địa chỉ riêng, và kiểm soát số vốn 3 tỉ USD ở ít nhất 8 trong 45 ngân hàng Azerbaijan.

Các nhà báo của tổ chức này không bác bỏ Azerbaijan giàu, nhưng người dân đang phải vay nợ để tồn tại: tính đến ngày 1.2.2015, có 2,3 triệu dân vay vốn ngân hàng (tăng mạnh 17,7 % trong chỉ một năm) và nhiều người dân chật vật với mức giá sinh hoạt tăng cao. Lãi suất vay tiêu dùng trung bình năm 2014 là 18%, cao hơn lãi suất EU những 3 lần.

Gia đình Aliyev kết nối với các ngân hàng thông qua Ata Holding, một tập đoàn có nhiều cổ phần của gia đình này ở các mảng kinh tế khác, gồm viễn thông, xây dựng, vận chuyển, mỏ và dầu khí.

Gia đình này cũng kiểm soát Pasha Holding, một tập đoàn có quyền lợi ở lĩnh vực ngân hàng, xây dựng, bảo hiểm, du lịch và đầu tư, theo Công ty kiểm toán Ernst & Young.

Điều có nghĩa người tiêu dùng phải vay lãi suất cao từ các ngân hàng có liên quan với gia đình tổng thống, để mua thức ăn và dịch vụ do các công ty  thuộc gia đình tổng thống.

Từ năm 2007, tỷ lệ lạm phát trung bình hàng năm ở Azerbaijan là 7%, điều giúp giải thích vì sao nhiều người dân phải vay ngân hàng, để trang trải mọi sinh hoạt đời thường.

Tổng thống Aliyev

Tài liệu mật của ngành ngoại giao Mỹ bị Wikileaks “xì”, mô tả ông Aliyev “có đủ phẩm chất của hai anh em mafia Ý Corleone trong tiểu thuyết Bố già: người anh Sonny nóng tính và em trai Michael Corleone đầy tính toán.

Tổng thống Aliyev thừa nhiệm quyền lực từ người cha Heydar Aliyev, cựu lãnh đạo  Azerbaijan thuộc Liên Xô từ năm 1969 đến 1982, rồi từ năm 1993 đến năm 2003 thì qua đời.

Hai tháng sau khi cha chết, ông Aliyev “lên ngôi”. Lúc đó, ông đã là thủ tướng, phó chủ tịch SOCAR và là thủ lĩnh đảng Azerbaijan mới (NAP).

Ông sinh năm 1961, có bằng tiến sĩ sử học và quan hệ đối ngoại của Đại học quan hệ quốc tế Moscow (Nga), nói thạo tiếng Anh, Nga, Pháp.

Ông  Aliyev trúng cử tổng thống năm 2003 với 76% phiếu bầu, nhưng các nhà quan sát phương Tây chỉ trích cuộc bầu cử này có chuyện dọa nạt cử tri, giới truyền thông thiên vị, cảnh sát đàn áp phe đối lập cuộc biểu tình phản đối kết quả, nhiều người bị bắt.

Cảnh sát cũng dùng vũ lực đàn áp các cuộc biểu tình ở Baku trước cuộc bầu cử quốc hội tháng 11.2005, vốn có kết quả NAP chiếm hơn một nửa số ghế.

Ông Aliyev tái đắc cử năm 2008 với 89% phiếu bầu, nhiều đảng đối lập tẩy chay cuộc bầu cử tổng thống. Ông ủng cố quyền lực chắc hơn, khi quốc hội hủy luật cấm tổng thống không được giữ chức vụ này quá hai nhiệm kỳ, thông qua cuộc trưng cầu dân ý tháng 3.2009.

Đến tháng 10.2010, NAP tăng thế đa số ở quốc hội, khi đảng đối lập chính không giành được một ghế nào. Các quan sát viên quốc tế lại chỉ trích cuộc bầu cử này.

Tổng thống Aliyev