Báo New York Times nhận định ngày nay khó có người dân Kuala Lumpur nào lại không biết đến những chuyện như cướp giật, ăn trộm hay tồi tệ hơn. “Dù chúng tôi có chuẩn bị, phòng ngừa thế nào cũng chẳng ăn thua” – anh kĩ sư Chong Kon Wah nói.
Ảnh: Nguồn internet
Cùng với quá trình đô thị hóa và hiện đại hóa mà thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia) từ nơi được xem là một trong những thành phố an toàn nhất Đông Nam Á đang đối mặt với tỉ lệ tội phạm tăng cao.
Căn nhà của anh Chong Kon Wah ở ngoại ô thủ đô đã bị trộm viếng đến hai lần, một lần khác anh bị cướp ngay khi đang ngồi trong xe ô tô. Tất cả những sự việc trên chỉ xảy ra trong vòng 10 ngày mới cách đây 2 tháng.
Mới tháng trước, New York Times cho biết đại sứ quán Mỹ ở Kuala Lumpur đã gửi cảnh báo đến những công dân Mỹ sinh sống ở đây rằng: “Xin hãy ghi nhớ khi mang balô hoặc đeo trên vai thì cần tránh xa các con đường để không bị những kẻ cướp đi xe máy giật lấy”.
Chính phủ nói một đằng…
Chính phủ Malaysia cho rằng các vụ tội phạm được trình báo đã giảm đảng kế từ năm 2009 (sau khi tăng vọt trong giai đoạn 2000 – 2009). Họ tự hào đã giảm được tội phạm khi tăng cường cảnh sát tuần tra trên các tuyến đường, lắp đặt thêm camera an ninh, các rào chắn trên đường để giảm tình trạng cướp giật bằng xe máy, học hỏi kinh nghiệm của cảnh sát những thành phố như New York…
Từ tháng 8.2013, cảnh sát đã bắt hơn 11.000 người tình nghi là thành viên các băng đảng tội phạm. Tháng 9.2013, chính phủ ban hành một luật gây tranh cãi khi cho phép cảnh sát được bắt giữ nghi phạm mà không cần qua xét xử.
Người sáng lập ngân hàng Arab Malaysian Development Bank lớn thứ 5 của Malaysia, ông Hussain Ahmad Najadi, bất ngờ bị tội phạm bắn chết vào ngày 29.7.2013
Báo cáo do cảnh sát Malaysia cung cấp cho New York Times cho biết tỉ lệ những vụ giết người không thay đổi trong 12 năm qua, vẫn ở mức khoảng 600 vụ/năm; tỉ lệ cướp có súng giảm từ 722 vụ hồi năm 2000 còn 12 trường hợp trong năm 2012; số vụ cướp có tổ chức giảm từ 1.809 vụ hồi năm 2010 còn 110 vụ trong năm 2012. Tuy nhiên các vụ cưỡng hiếp thì lại tăng nhanh gấp đôi trong giai đoạn 2000 – 2012 với gần 3.000 trường hợp.
Dẫu vậy, bà Teh Yik Koon – chuyên gia về tội phạm học tại Đại học Quốc phòng Malaysia – nói mọi người ai cũng tin tỉ lệ thực sự cao hơn những gì được báo cáo, và một vấn đề nghiêm trọng là người dân đang vô vọng trước khả năng xử lí tội phạm của cảnh sát. “Ngày càng nhiều người không báo cáo về các tội ác nữa vì họ cho rằng cảnh sát cũng chẳng làm được gì”.
Là đất nước dựa trên nguồn vốn nước ngoài (từ đầu tư quốc tế và du khách) nên chính phủ Malaysia luôn cố gắng giảm thiểu tỉ lệ tội phạm. “Nếu bạn muốn xới tung lên 1-2 vụ thì chỉ càng làm tình hình tồi tệ hơn và tạo nên bức tranh về một đất nước không an toàn” – Bộ trưởng Nội vụ Hishammuddin Hussein phát biểu tháng 12.2012.
Hiện thực một nẻo
Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau phát biểu trên của ông Hishammuddin đã xảy ra hàng loạt vụ cướp ở Kuala Lumpur và các thành phố khác liên quan đến những nhân vật “tai to mặt lớn”.
Như nhà người thân của Phó thủ tướng và Bộ trưởng Công an bị trộm hồi tháng 5.2013, một lãnh đạo ngân hàng cấp cao bị giết hồi tháng 7, một quan chức cao cấp của hãng AirAsia cũng thiệt mạng trong một vụ cướp hồi tháng 8.
Khi nhà riêng của Bộ trưởng Thanh niên và Thể thao Khairy Jamaluddin bị trộm viếng vào tháng 6.2013 thì vấn đề này mới được chính phủ Malaysia đề cập thẳng thắn. “Vụ trộm là lời nhắc nhở tất cả chúng ta rằng tội phạm đang là vấn đề trầm trọng ở Malaysia” – ông Khairy viết trên Facebook.
Trong tháng 10.2013, tân Bộ trưởng Nội vụ Ahmad Zahid Hamidi khẳng định ông sẽ “không thoả hiệp” với tội phạm. Ông này còn có một phát biểu gây tranh cãi khác là cảnh sát cứ việc nổ súng ngay khi họ đụng độ với bọn tội phạm.
Một động thái đáng lo ngại mà New York Times nêu lên là phe đối lập Malaysia cáo buộc chính phủ đang che dấu các con số thống kê tội phạm thực sự. Sau nhiều năm luôn công khai dữ liệu về tội phạm giết người, cưỡng hiếp, trộm cắp và các tội khác thì chính phủ đã thay đổi cách công bố thống kê tội phạm. Thay vì nêu chi tiết như trước, nay chính phủ chỉ tập trung vào “chỉ số tội phạm”.
Đặc biệt, quan chức Enrico Bisogno phụ trách biên soạn dữ liệu tội phạm tại Văn phòng tội phạm và ma tuý Liên Hiệp Quốc cho biết chính phủ Malaysia đã ngừng cung cấp các số liệu này cho Liên Hiệp Quốc.
“Không cần phải bắn cảnh cáo. Nếu chúng ta đã có bằng chứng thì cứ việc bắn vào bọn tội phạm” – Bộ trưởng Nội vụ Ahmad Zahid Hamidi
Người dân tự bảo vệ mình
Nhiều lí giải được đưa ra trước tỉ lệ tội phạm cao ở thủ đô, như các chính sách dựa trên thành phần dân tộc dành ưu đãi cho phần lớn người Malay, hoặc một số đổ lỗi cho tình trạng tham nhũng và hoạt động thiếu hiệu quả của cảnh sát…
Cảnh sát Malaysia cho rằng những người gốc Ấn Độ (chiếm 7% tổng dân số) góp mặt tới 2/3 thành viên các băng đảng tội phạm. Do vậy một số người đề nghị rằng chính phủ cần sửa đổi những chính sách thiên vị cho người Malay từ thập niên 1970, vốn luôn nhận được học bổng, được mua nhà giá rẻ, đợc chính phủ ưu đãi…
Giáo sư Đại học Quốc phòng Malaysia Ahmad Ghazali Abu Hassan cho rằng chính phủ phải giải quyết tình trạng bất bình đẳng, chính sách không dựa trên thành phần dân tộc, đặc biệt là cần hỗ trợ những người gốc Ấn. “Tôi tin rằng sự đói nghèo là nguyên nhân gốc rễ của tình trạng này (tội phạm tăng)”.
Trong khi chờ đợi chính quyền, người dân các khu dân cư trung lưu và thượng lưu ngày càng tăng cường bảo vệ tại nơi sinh sống, dẫn đến nhu cầu vệ sĩ cũng tăng theo. Hiệp hội dịch vụ an ninh Malaysia cho biết số lượng công ty vệ sĩ được chứng thực ở đất nước này đã tăng gấp 3 lần trong thập kỉ qua, từ khoảng 200 công ty lên 712 công ty.