Căn cứ không quân 'tự mọc' trên đảo núi lửa

Ảnh vệ tinh do Planet Labs chụp hôm 11/4 cho thấy một đường băng dài với các công trình phụ trợ xuất hiện trên đảo núi lửa Mayun ngoài khơi Yemen, giữa eo biển Bab el-Mandeb, một trong những "yết hầu" của vận tải hàng hải quốc tế.

Không nước nào đứng ra tuyên bố căn cứ không quân trên đảo Mayun là của mình. Tuy nhiên, dữ liệu hàng hải cho thấy Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) từng tìm cách xây một đường băng lớn trên hòn đảo rộng 5,6 km này nhiều năm trước.

Chính phủ Yemen được quốc tế công nhận cũng cho rằng UAE đứng sau việc xây dựng căn cứ không quân bí ẩn trên hòn đảo, dù nước này năm 2019 từng tuyên bố rút quân khỏi chiến dịch quân sự do Arab Saudi dẫn đầu chống phiến quân Houthi ở Yemen.

Theo Jeremy Binnie, biên tập viên khu vực Trung Đông cho công ty nghiên cứu tình báo Janes, dự án có vẻ nhắm đến mục tiêu chiến lược dài hạn hơn cuộc nội chiến ở Yemen. Quốc gia đứng sau dự án muốn tạo dựng hiện diện lâu dài và cân nhắc khả năng tác động đến tuyến đường huyết mạch của vận tải biển và dầu mỏ tại khu vực.

Ảnh chụp vệ tinh ngày 11/4 cho thấy căn cứ không quân bí ẩn đang được xây trên đảo Mayun. Ảnh: AP.

Bất kỳ nước nào kiểm soát đường băng trên đảo Mayun sẽ có thể kiểm soát eo biển Bab el-Mandeb, cũng như dễ dàng không kích lãnh thổ Yemen. Căn cứ có thể đóng vai trò bàn đạp cho mọi chiến dịch quân sự trên Biển Đỏ, vịnh Aden và gần Đông Phi.

Ảnh chụp vệ tinh từ công ty Planet Labs vào ngày 11/4 cho thấy đường băng có chiều dài khoảng 1,85 km. Ảnh chụp ngày 18/5 cho thấy công trình dường như đã hoàn tất, với ba nhà chứa máy bay ở phía nam đường băng. Với quy mô này, căn cứ không quân trên đảo Mayun đủ năng lực triển khai tiêm kích, máy bay do thám cho đến vận tải cơ.

Ý tưởng xây căn cứ không quân ngoài khơi Yemen được đặt ra vào năm 2015, sau khi liên quân UAE và Arab Saudi tái chiếm hòn đảo từ phiến quân Houthi. Cuối năm 2016, hoạt động xây dựng bắt đầu diễn ra và đường băng được thiết kế dài hơn 3 km, đủ chiều dài cất cánh và hạ cánh cho những máy bay ném bom lớn nhất hiện nay.

Đảo Mayun nằm phía tây nam Yemen, cách đất liền khoảng 3,5 km. Ảnh: AP.

Dự án tạm dừng vào năm 2017 và đến tháng 2 năm nay mới có dấu hiệu được khởi động lại. Hoạt động xây dựng căn cứ được phát hiện vài tuần sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố chấm dứt hỗ trợ chiến dịch quân sự của Arab Saudi tại Yemen.

Theo tiết lộ từ giới chức Yemen, tàu chở vũ khí, trang thiết bị và quân nhân ra đảo Mayun trong vài tuần qua là của UAE. Căng thẳng thời gian qua giữa chính phủ UAE và Tổng thống Yemen Abed Rabbo Mansour Hadi cũng xuất phát từ bất đồng về thỏa thuận thuê đảo với thời hạn 20 năm. Giới chức và các nhà ngoại giao UAE vẫn chưa lên tiếng về những cáo buộc này.

Vị trí eo biển Bab el-Mandeb nối giữa Biển Đỏ và Vịnh Aden. Đồ họa: Wikipedia.

Theo chuyên gia Eleonora Ardemagni thuộc Viện Nghiên cứu Chính trị Quốc tế Italy, đảo Mayun mang ý nghĩa chiến lược trong kiểm soát tình hình Biển Đỏ. Khu vực này thời gian qua xảy ra nhiều vụ tấn công và sự cố hàng hải.

Việc xây dựng căn cứ trên hòn đảo núi lửa sẽ cho phép UAE giám sát tình hình trên vùng biển và ngăn chặn đe dọa tiềm tàng từ một số nhóm vũ trang có liên hệ với Iran.