Brazil: Tỉ lệ trẻ em tử vong vì Covid-19 cao bất thường

Lo lắng vì cơn sốt của Letícia - một em bé sơ sinh - mãi không thuyên giảm, người mẹ quyết định mang đứa trẻ tới bệnh viện. Các bác sĩ kết luận: cô bé đã mắc Covid-19.

Nhưng tình hình dường như chẳng đáng ngại. Các bác sĩ bảo rằng trẻ em gần như không bao giờ phát triển triệu chứng nặng khi nhiễm Covid - người mẹ Ariani Roque Marinheiro thuật lại.

Và rồi 2 tuần sau đó, vào ngày 27/2, Leticia tử vong trong phòng chăm sóc tích cực của bệnh viện Maringá phía nam Brazil.

"Mọi chuyện diễn ra quá nhanh, và giờ con bé đi rồi," - bà mẹ 33 tuổi đau đớn kể lại. "Con bé là tất cả đối với tôi."

Ở Brazil lúc này, Covid-19 đang rất cuồng loạn. Nhưng có một xu hướng mà các chuyên gia đang phải đau đầu tìm hiểu, đó là việc trẻ em đang chết với tỉ lệ cao đến bất thường.

Trẻ em chết dần tại Brazil

Kể từ khi đại dịch xuất hiện, có 832 đứa trẻ dưới 5 tuổi đã chết vì virus - theo số liệu từ Bộ Y tế Brazil. Dù khan hiếm số liệu vì các nước có những cách theo dõi dịch bệnh khác nhau, nhưng tại Mỹ - nơi có dân số cao hơn và tỷ lệ tử vong lớn hơn so với Brazil, chỉ có 139 đứa trẻ dưới 4 tuổi tử vong.

Nhưng chưa hết! Con số trẻ em chết vì Covid-19 tại Brazil trên thực tế có thể còn cao hơn nữa do sự thiếu hụt bộ xét nghiệm ở quốc gia này - theo Tiến sĩ Fátima Marinho, chuyên gia dịch tễ từ ĐH São Paulo.

Tiến sĩ Marinho là người đứng đầu nghiên cứu về tỉ lệ tử vong ở trẻ em đang cao bất thường tại Brazil. Bà ước tính có hơn 2200 trẻ dưới 5 tuổi tử vong kể từ đầu đại dịch, trong đó bao gồm 1600 trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi.

"Chúng ta đang chứng kiến ảnh hưởng lớn đến trẻ em," - Tiến sĩ Marinho cho biết. "Con số là quá cao. Thực tế này chưa từng xuất hiện ở bất kỳ đâu trên thế giới."

Quan điểm này nhận được sự đồng tình của nhiều chuyên gia từ Brazil, châu Âu và Mỹ. Họ thừa nhận rằng số trẻ em tử vong vì Covid-19 tại Brazil đang cao bất thường.

"Nó cao hơn rất nhiều so với những gì được chứng kiến tại Mỹ," - trích lời Tiến sĩ Sean O'Leary, phó giám đốc Viện Y tế Mỹ và là chuyên gia dịch tễ tại ĐH Colorado. "Dù tính bằng phương pháp nào tại Mỹ, những con số đó vẫn cao hơn."

Chuyện gì đang xảy ra tại Brazil

Hiện tại chưa có bằng chứng nào cho thấy việc trẻ em tử vong tăng cao là ảnh hưởng của các biến chủng virus, dù giới chuyên gia tin rằng các biến chủng Brazil - như P.1 - có khả năng gây biến chứng mạnh hơn đối với người trẻ và khiến tỉ lệ tử vong tại Brazil tăng cao. Tuy nhiên, họ cũng tin rằng P.1 dường như đang là lý do khiến thai phụ tại Brazil chết nhiều hơn.

Theo Tiến sĩ André Ricardo Ribas Freitas từ ĐH São Leopoldo Mandic, một số thai phụ mắc Covid-19 sinh ra con bị chết non hoặc mang sẵn virus trong người. "Chúng tôi khá chắc chắn rằng biến chủng P.1 gây ra triệu chứng nặng hơn ở phụ nữ mang thai," - ông cho biết. "Và đôi khi việc người mẹ nhiễm bệnh có thể khiến con của họ chết, hoặc cả hai cùng chết."

Cũng theo các chuyên gia, việc không thể tiếp cận kịp thời và đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho trẻ em là một nguyên nhân gây ra hiện thực đáng sợ này. Tại Mỹ và châu Âu, chữa trị sớm là chìa khóa giúp trẻ em nhanh chóng phục hồi sau khi nhiễm bệnh. Nhưng ở Brazil, hệ thống y tế đang sụp đổ. Các bác sĩ bị quá tải thực sự và thường chậm trễ trong việc xác nhận ca nhiễm ở trẻ em.

"Trẻ em thường không được xét nghiệm. Chỉ khi phải nhập viện trong tình trạng rất tệ, khi đó mới nghi là do Covid."

Tiến sĩ Lara Shekerdemian, trưởng bộ phận chăm sóc tích cực tại Bệnh viện Nhi Texas cũng đồng tình, cho rằng tỉ lệ trẻ em tử vong vì Covid-19 vẫn là rất thấp, nhưng ở các nước hệ thống y tế chưa tốt thì rủi ro lại rất cao. "Một đứa trẻ dù hôm nay chỉ phải thở oxy một chút, sang tuần có thể phải vào máy thở nếu không được tiếp cận đủ oxy thường xuyên."

Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Pediatric Infectious Disease cho thấy trẻ em tại Brazil và 4 quốc gia Mỹ Latin khác có triệu chứng nặng hơn khi nhiễm Covid-19, với nhiều hội chứng đa viêm nhiễm - một dạng phản ứng khá hiếm và nặng với căn bệnh này.

Ngay cả trước khi đại dịch xảy ra, những người Brazil sinh sống trong các khu vực thu nhập thấp cũng có khả năng tiếp cận dịch vụ y tế rất hạn chế. Những tháng gần đây, khi hệ thống y tế của Brazil bị quá tải trầm trọng vì làn sóng người bệnh gia tăng, giường bệnh đã trở nên thiếu hụt mạnh.

"Có nhiều rào cản," - Bác sĩ Ana Luisa Pacheco từ Quỹ Y dược Nhiệt đới Heitor Vieira Dourado nhận định. "Nhiều đứa trẻ phải mất 3 - 4h đi thuyền tới bệnh viện."

Số trẻ em nhiễm bệnh gia tăng trước cơn bão dịch bệnh bùng nổ ở Brazil, kéo theo những lời chỉ trích dành cho Tổng thống Jair Bolsonaro vì đã quá thờ ơ trước việc kêu gọi giãn cách xã hội. Một phần cũng vì nền kinh tế đi xuống khiến hàng triệu người mất thu nhập, thậm chí là chẳng đủ ăn, buộc họ phải ra đường tìm kiếm việc làm bất chấp nguy cơ lây nhiễm.

Nhiều trẻ em có tiền sử bệnh tật từ trước, điều đó khiến chúng gặp nhiều nguy cơ hơn. Tuy nhiên, Tiến sĩ Marinho ước tính nhóm này chỉ chiếm khoảng 1/4 số trẻ em dưới 10 tuổi tử vong vì Covid-19. Nói cách khác, tỉ lệ trẻ khỏe mạnh mang rủi ro nhiễm bệnh đang chiếm phần lớn, kéo theo những câu chuyện đau lòng.

Những bi kịch đau lòng

Letícia Marinheiro là một đứa trẻ như vậy. Cô bé từng rất khỏe mạnh, mới đang chập chững tập đi, thậm chí chưa từng đau ốm lần nào theo như lời mẹ của bé.

Marinheiro và chồng - Diego (39 tuổi) - từng nhiễm bệnh. Họ tin rằng con gái đáng ra sẽ sống nếu được điều trị cấp bách hơn.

"Tôi nghĩ họ không tin con bé bị ốm, họ không tin điều đó có thể xảy ra với một đứa trẻ," - Marinheiro phẫn nộ. Thậm chí sau khi con nhập viện 4 ngày, các bác sĩ vẫn chưa xét nghiệm được toàn bộ phổi của Letícia.

Bản thân Marinheiro đến giờ vẫn không chắc lý do vì sao Covid chạm được đến gia đình cô. Cô đã giữ Letícia - con gái đầu lòng họ phải rất vất vả mới có được - tại nhà, tránh xa thế giới bên ngoài. Diego là nhà cung cấp vật tư cho các salon tóc cũng rất cảnh giác, tránh tiếp xúc với khách hàng.

Với Marinheiro, cái chết bất ngờ của con gái đã khiến cô cảm thấy trống rỗng. Cô cho biết mình mong rằng các bậc phụ huynh cần ngưng đánh giá thấp sự nguy hiểm của thứ virus này. Bởi lẽ trong thành phố cô sinh sống, nhiều gia đình vẫn tiếp tục tụ tập, tổ chức tiệc sinh nhật cho con, trong khi giới chức thúc giục trường học mở cửa trở lại.

"Con virus này là không thể giải thích được," - cô cho biết. "Nó giống như chơi xổ số vậy, chẳng ai biết nó xảy ra lúc nào. Chỉ đến khi nó mang đi sinh mạng của người thân yêu nhất thôi."