Bài học kinh điển từ "kinh đô xe điện" Trung Quốc

Một trong những ấn tượng đầu tiên với những người đến thành phố Liễu Châu, phía nam Trung Quốc, là sự yên tĩnh. Không giống cuộc sống thường nhật tại hầu hết đô thị trên toàn cầu, Liễu Châu không có tiếng ồn của động cơ phương tiện giao thông.

Nguyên nhân là gần 30% ôtô bán ra tại Liễu Châu năm ngoái là xe điện , theo hãng tư vấn WAYS Information Technology. Tỷ lệ này cao gấp hơn 5 lần so với trung bình tại Trung Quốc. Nhờ đó thành phố 4 triệu dân này trở thành “kinh đô xe điện” của Trung Quốc - thị trường xe điện lớn nhất thế giới.

Trên toàn cầu, Liễu Châu chỉ xếp sau thành phố Oslo của Na Uy về tỷ lệ sử dụng xe điện. Không chỉ vậy, chất lượng không khí và nước tại Liễu Châu cũng nằm trong nhóm tốt nhất tại Trung Quốc - nơi thường được biết đến với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng.

Theo Bloomberg, các thành phố trên thế giới có thể học hỏi mô hình tiếp cận xe điện ở Liễu Châu nhằm khuyến khích người dân từ bỏ xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch và tiến tới đạt được các mục tiêu về khí thải nhà kính. Dù chính phủ nhiều nước từ Đức cho tới Mỹ đều trợ cấp giá xe điện, nhưng doanh số xe điện vẫn kém xa so với các dòng xe truyền thống, trừ một số nơi ở châu Âu như Na Uy, Thụy Điển.

Chiến lược của Liễu Châu cũng có thể là hình mẫu để các nhà sản xuất ôtô lâu đời như General Motors và Volkswagen AG trong bối cảnh họ đã đầu tư hàng chục tỷ USD để đánh cược vào tương lai xe điện. Theo BloombergNEF, năm 2020, các phương tiện năng lượng mới chiếm chưa tới 4,5% tổng số xe chở khách bán ra trên toàn cầu.

ĐẬP TAN NHỮNG E NGẠI VỀ XE ĐIỆN

“Ban đầu, mọi người quan ngại nhiều điều về xe điện, như có an toàn không, sạc pin có tiện lợi không”, Gou Yi, phó trưởng chi nhánh tại Liễu Châu của Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) - cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của Trung Quốc, cho biết.

“Điều chúng tôi làm là đảm bảo rằng cư dân cảm thấy thoải mái khi sử dụng xe điện. Họ bắt đầu nhận ra xe điện mang lại lợi ích về kinh tế và tiện dụng thế nào, không khí đã trong lành hơn ra sao sau khi ngày càng nhiều người dùng xe điện”, ông Gou chia sẻ.

Động thái đầu tiên của Liễu Châu là cho những người dân còn e ngại tiếp xúc với xe điện. Năm 2017, SAIC-GM-Wuling - liên doanh giữa tập đoàn GM của Mỹ, tập đoà SAIC được chính phủ Trung Quốc hậu thuẫn và công ty ôtô Wuling ở Quảng Tây - đã triển khai chiến dịch lái thử xe miễn phí với dòng xe Baojun E100 trong vòng 10 tháng. Hơn 15.000 người đã lái thử Baojun E100 và đưa ra 12.000 phản hồi. Suất lái thử xe “hot” đến mức hết sạch chỗ chỉ trong vài phút đăng ký và 70% những người lái thử đã mua xe.

Wuling sau đó tiến hành nghiên cứu nhu cầu và thói quen lái xe của người dân tại Liễu Châu và điều chỉnh để Baojun E100 phù hợp hơn với hoạt động di chuyển đi làm hàng ngày dưới 30 km. Chiếc xe hai chỗ ngồi cỡ nhỏ có quãng đường di chuyển một lần sạc chỉ bằng một nửa so với xe điện Model X của Tesla và giá tương đối “mềm” - chỉ khoảng 5.000 USD. Điều này giúp giảm các loại lệ phí khi mua xe cũng như phí vận hành như bảo hiểm.

Ngoài ra, lái xe tại Liễu Châu còn có cơ hội kiếm thưởng bằng tiền mặt lên tới 1.000 Nhân dân tệ (160 USD) mỗi năm nếu đạt được mốc 10.000 km di chuyển bằng xe điện.

Những chiếc xe điện cỡ nhỏ cũng giúp tiết kiệm không gian đỗ xe, vừa với nhiều vị trí thường không được tận dụng như mép vỉa hè. Tại Liễu Châu, 15.000 chỗ đỗ xe được xây dựng quanh thành phố và miễn phí cho xe điện.

Đó là điều hấp dẫn đối với Zhang Jiageng, một nhân viên ngân hàng 30 tuổi. Zhang cho biết chi phí sử dụng chiếc xe điện Baojun E200 của anh gần như không đáng kể. Anh chỉ phải trả khoảng 0,1 Nhân dân tệ cho mỗi km sạc điện, đỗ xe miễn phí tại các bãi dành riêng cho xe điện và miễn phí 2 giờ đầu tiên tại bãi đỗ xe thông thường. Zhang cho biết giờ đây anh hầu như không sử dụng chiếc SUV Subaru của mình nữa.

“Nếu bạn tạo ra những chiếc xe điện giá cả phải chăng và tiện lợi, thì chúng sẽ thay thế xe đạp, xe tay ga của mọi người hoặc bất cứ thứ gì khác mà họ sử dụng để đi làm”, ông Bill Russo, CEO công ty tư vấn Automobility ở Thượng Hải, cho biết. “Các thành phố nhỏ ở Trung Quốc thường không có nhiều lựa chọn giao thông công cộng và một chiếc xe điện giá cả phải chăng có thể mở rộng phạm vi di chuyển của người dân trong thành phố”.

Nhờ xe điện Baojun có thể sạc pin bằng ổ cắm thông thường tại các hộ gia đình, Wuling đã lắp đặt được khoảng 30.000 trạm sạc pin trên khắp Liễu Châu với chi phí thấp hơn nhiều so với những trạm sạc pin xe điện thông thường.

Một điểm hấp dẫn nữa là xe điện tại Liễu Châu được phép đi vào làn đường dành riêng cho xe buýt - đặc quyền giúp tiết kiệm thời gian trong giờ cao điểm hoặc lúc tắc đường.

PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP XE ĐIỆN, CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG

Không giống ở các thành phố phương Tây, động cơ chính để thúc đẩy sử dụng xe điện của Liễu Châu là nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp ôtô địa phương - vốn đóng góp khoảng 50% sản lượng công nghiệp của thành phố. Trong quý 1/2021, sản lượng ngành công nghiệp ôtô của Liễu Châu tăng 64% nhờ nhu cầu xe điện tăng mạnh.

Trung Quốc hiện xem mục tiêu thống trị kỷ nguyên ôtô mới trở thành ưu tiên quốc gia và đưa ra hàng loạt chính sách hỗ trợ về cả tài chính lẫn chính sách để phát triển lĩnh vực xe nhiên liệu mới.

Dù không phải mục tiêu chính, lợi ích về môi trường cũng là điều đáng lưu ý ở Liễu Châu. Dù các nhà máy thép vẫn nằm rải rác và thải ra khói trắng, chất lượng nước của sông Liễu Giang chảy qua thành phố ở mức tốt nhất trong số các con sông tại Trung Quốc trong năm ngoái. Chất lượng không khí hàng ngày tại thành phố này cũng được đánh giá ở mức tốt 97% trong năm 2020, so với chỉ 76% ở thủ đô Bắc Kinh.

Liễu Châu đang có kế hoạch đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ hơn nữa đối với lĩnh vực xe điện, như khuyến khích đưa chuỗi cung ứng về địa phương, hỗ trợ đổi mới công nghệ và xuất khẩu. Thành phố này đặt mục tiêu tăng gấp giá trị ngành ôtô lên 500 tỷ Nhân dân tệ (hơn 77 tỷ USD) vào năm 2030, theo ông Mo Chunyan, phó trưởng chi nhánh Liễu Châu của Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc.

Theo ông Jochen Siebert, Giám đốc điều hành công ty JSC Automotive của Singapore, các thành phố nên học tập mô hình của Liễu Châu, hỗ trợ các dòng xe nhỏ và nhẹ để có thể vừa với mọi ngóc ngách, đồng thời không tiêu tốn quá nhiều năng lượng. Ông nhấn mạnh rằng “nên xem đây là tương lai”.