Anh đối thoại "cởi mở, thẳng thắn và mang tính xây dựng" với Iran

Anh và Iran đã có những thông tin trái chiều về kết quả chuyến công du của Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Anh phụ trách vấn đề Trung Đông-Bắc Phi Andrew Murrison tới Iran, cho thấy quan điểm của hai nước về căng thẳng Trung Đông thời gian qua vẫn còn nhiều khoảng cách.

Bộ Ngoại giao Anh ngày 23/6 thông báo trong khuôn khổ chuyến thăm Tehran, với mục tiêu được phía Anh công bố là giúp "hạ nhiệt căng thẳng giữa Mỹ và Iran," Quốc vụ khanh phụ trách vấn đề Trung Đông-Bắc Phi Andrew Murrison đã có các cuộc đối thoại "cởi mở, thẳng thắn và mang tính xây dựng" với các đại diện Chính phủ Iran về những căng thẳng trong khu vực.

Theo Bộ Ngoại giao Anh, tại các cuộc đối thoại với đại diện chính phủ nước chủ nhà, trong đó có Phó Tổng thống Masoumeh Ebtekar, Thứ trưởng Ngoại giao Abbas Araghchi và Phó Giám đốc Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI) Behrouz Kamalvandi, ông Murrison đã tái khẳng định cam kết của Anh trong việc duy trì thỏa thuận hạt nhân mà Iran ký kết với các cường quốc thế giới hồi năm 2015.

Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Anh cũng hối thúc Iran tiếp tục tuân thủ đầy đủ các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân, trong đó có những giới hạn đối với kho dự trữ urani làm giàu ở mức độ thấp.

Tuy nhiên, ông Murrison cũng nhắc lại quan điểm của London rằng "Iran gần như chắc chắn phải chịu trách nhiệm về những cuộc tấn công gần đây nhằm vào các tàu chở dầu tại vịnh Oman." Phía Tehran đã bác bỏ dính líu tới những vụ tấn công này.

Ngoài ra, ông Murrison một lần nữa thay mặt Chính phủ Anh kêu gọi Tehran trả tự do vô điều kiện và khẩn cấp cho bà Nazanin Zaghari-Ratcliffe, một người Anh gốc Iran, giám đốc dự án của tổ chức từ thiện Thomson Reuters Foundation. Bà Zaghari-Ratcliffe đã bị nhà chức trách Iran bắt giữ tại sân bay Tehran tháng 4/2016 và bị kết án năm năm tù vì cáo buộc âm mưu lật đổ chế độ Iran.

Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng Chiến lược về quan hệ đối ngoại, thuộc Bộ Ngoại giao Iran, ông Kamal Kharazi đã bày tỏ thất vọng sau cuộc gặp với đại diện Bộ Ngoại giao Anh Murrison.

Theo ông Kharazi, ông Murrison chỉ nhắc lại "những điều như mọi khi," bao gồm cơ chế thanh toán của Liên minh châu Âu (EU) nhằm giúp Iran tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ, khẳng định "Anh luôn ủng hộ" thỏa thuận Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA)... Ông Kharazi nhấn mạnh: "Các cuộc đối thoại như vậy luôn lặp đi lặp lại."

Anh là một bên ký kết JCPOA năm 2015 giữa Iran với nhóm P5+1 (gồm năm ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Đức) với Tehran, trong đó Iran cam kết giảm quy mô chương trình làm giàu urani để đổi lại việc dỡ bỏ các trừng phạt. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump khi lên cầm quyền đã rút khỏi thỏa thuận và tái áp đặt trừng phạt chống Tehran.

Các nước châu Âu muốn duy trì thỏa thuận đã thiết lập một cơ chế thương mại đặc biệt (INSTEX), cho phép các trao đổi thương mại hợp pháp với Iran được tiếp tục bất chấp các biện pháp trừng phạt của Mỹ.

Tuy nhiên, Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei cáo buộc đây chỉ là "một trò đùa." Ngày 8/5, Iran cảnh báo sẽ giảm một số cam kết hạt nhân nếu các bên còn lại không giúp Tehran tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ và bán được dầu mỏ.

Trong phát biểu của mình, ông Kharazi cũng cảnh báo các cường quốc châu Âu cần hiểu rằng Iran "nghiêm túc" trong quyết định trên và "trong vòng hai tuần tới, Tehran sẽ tiến hành các bước đi mới" nhằm giảm cam kết với JCPOA.

Căng thẳng giữa Washington và Tehran đã leo lên một nấc thang mới sau vụ Iran bắn rơi một máy bay không người lái của Mỹ gần eo biển chiến lược Hormuz hôm 20/6. Tehran khẳng định máy bay đã "đi vào không phận Iran," nhưng phía Mỹ tuyên bố rằng máy bay "đang bay ở vùng biển quốc tế."

Vụ việc này xảy ra trong bối cảnh hai bên đang căng thẳng sau một loạt vụ tấn công các tàu thương mại tại vùng Vịnh Oman, mà phía Mỹ cho rằng do Iran tiến hành, cáo buộc bị Tehran kịch liệt bác bỏ.